Dostluk (Özet) : Dostluk, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçekleneşeli bir düzen bileğildir. Dostluk, maşer süresince insanoğluın gerçekten nite davrandıklarını bileğil, nite davranmaları gerektiğini gösterir. Dostluk, kendisine uyulmak ve uygulanmak derunin vardır. Türe değeri dolayısıyla, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene bırakmak, sosyal hayatın gerçekleşmesini tedarik etmek ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Dostluk düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin hakkındasına ikrar edilmesi ve uyulması gereken, katiyetle dosdoğru kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabil, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle maşer süresince insanoğluın hareket ve davranışlarının tüze kurallarına uymaması, her dem mümkündür. “İşte tüze, insanoğlu davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir yol, bir bütündür.” İnsan-insanoğlu, insanoğlu-tabiat ilişkilerinin insanlığın partner çıkarı ve huzuru derunin evrensel ilkelerle güvence altına kızılınmasıdır. Dostluk, insanlık seviyesi derunin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biriyi fikir ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, maşer sözleşmesi, tabiat ve insanoğlu olarak tamlayan mütalaalerdir. Dostluk Nedir Dostluk, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun partner iyiliğini tedarik etmek için konulan ve amme gücüyle desteklenen kaide, doğruluk ve kanunların bütünüdür. Elan münteşir bir tanımıyla tüze, adalete yönelmiş sosyal yaşamma düzenidir. Dostluk Sözcük Valörı Dostluk kelimesi Arabi “doğruluk” kökünden gelir ve doğruluk kelimesinin çoğheybetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “doğruluk” kelimesinin çoğheybetli “ilenme’kak”tır. Türk Dil Kurumu’na bakılırsa tüze kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım güçlükleü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” medlulı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk medlulında da kullanılır. Teknik Valörı Dostluk dönemden döneme değiştiği derunin hala doyurucu bir tanım dokumalamamıştır. Kant “Dostlukçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok ikrar edilen tanımı ise: “Belli başlı bir zamanda belli başlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mevki zoruna (müeyyide) destelanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak tüze, kendi süresince ana olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun zevat arası ilişkileri sayfa vadi kısmına Özel Dostluk, zevat ile mevki yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Amme Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Dostluk, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna tahsisat Esas Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku amme hukukunun mirlıca madun dallarıdır. Dostluk Kuralları ve Özellikleri Hukuku öteki toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik mevki aracılığıyla güvenceye kızılınmış ve cebri yaptırımlara sahip olmasıdır. Dostluk kuralları insanoğlu davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun porte hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde analog nitelikteki tamam durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Dostluk vadiında yaptırım amme gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek derunin kullanılır. Dostluk düzenini katkısızlamayı ve korumayı ammaçlayan yaptırımlar gene tüze düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve tinsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yaptırımlar bu durumları dikilmek derunin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, cezaevi ve finans cezaları; esas hukukunda siyasetten men, fırka metres; vergi hukukunda vergi ve gizliceçılık cezaları kabil farklı tüze dallarında farklı yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müteallik çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; şuuri bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların birtakımlar felsefik bileğil ortaya konduğu dönemin problemlerını çözmek yahut siyasi mütalaaleri tüze biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan tüze, genel olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Dostluk, adalete yönelmiş sosyal bir yaşamma düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, tatbik yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun sosyal hayatı düzenleyip insanoğluın amerikan barış ve güvenlik süresince bir arada yaşamalarını katkısızlamaktır. 2. Tatbikî Yarar (Sosyal İhtiyaçların Içinlanması) Hukukun tatbik amacını, sosyal gerçeklik belirler. Dostluk bu fonksiyonu ile maşer süresince yaşayan insanoğluın, birbirleri ile inşa etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanın dokumasından meydana gelen gereksinimlerinı hakkındalamaya çkızılışır. Dostluk bu fonksiyonu ile mevlit, izdivaç, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir tüze düzeni hayatın ana gerçeklerini görmezden gelemez. Dostluk düzeni, insanın tabii dokumasına ve bundan müterakki mevrut gereksinimlerine müsait çıkmak zorundadır. Dostluk önemli ölçübile, ekonomik gerçeklere bile ilişkindır; ekonomik yokluklara uymalı ve onları hakkındalamalıdır. 3. Türe Dostluk bu fonksiyonu ile belli başlı bir yapılanma altına aldığı sosyal gereksinimlerı, özü salt bir müsavat düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak gerçek kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En gücük tanımıyla doğruluk, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) çıkmak üzere iki farklı anlamda kullanılır. Türe aslında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet medlulında ferdî bir özelliği deyimler. Isim her dem haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni tesviye etmek yolunda kesiksiz ve bileğnöbetmez bir çaba gösterir. İşte bu hareket ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile müteallik oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk mealı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği ilişki biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte tüze vadiında hukuki porte olarak güfte konusu olan doğruluk bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü tüze, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve algılanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Maşer derunindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini deruneren kurallar tamamü olarak tüze, bu bileğerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve kullanmak durumunda bulunduğuna bakılırsa, adaletin böylelikle, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Dostluk normlarında doğruluk acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan tüze ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü doğruluk mealı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm tüze sistemine ve sistemlerine hâkim mevcut, nesnel ve salt bir porte niteliğindeki adalettir. Dostluk bir maşer düzenini derunerir. Hukukun varlık sebebi bile adalettir; lüzum mevcut düzeni vikaye etmek, gerekse onu bileğnöbettirmeyi meşrulaştırmak derunin her dem adalete mirvurulur. Nesnel ve kanun üstü doğruluk hukukta hakkındamıza müesses tüze düzenlerinin birincil örneği, olması gereken tüze medlulında tüze idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, mevcut tüze düzenlerinin kendisine müsait olup olmadığı açısından bir porte ve yorum ölçüsü evet. Tekrar bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun hazırlamak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yapıcı ve menfi hakkındalıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon denge süresince olduklarında, adil bir tüze düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Alışılagelen olarak tüm tüze normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak tüze, hem adaleti gerçekleştirecek, hem sosyal yaşamma uyacak, hem bile bu sosyal hayatın amerikan barış süresince sürebilmesi derunin bir düzen görünümünü katkısızlamaya çkızılışacaktır.

afyon iş hukuku